تقسیم فضاها :

ـ فضای خصوصی شامل : فضای اتاق ها

ـ فضاهای عمومی شامل : سرسرا، فضاهای سرو غذا و نوشیدنی، فضای ملاقات

ـ فضای پشتی شامل : آشپزخانه، رختشویخانه و فضای سرویس

طراحی با نور در هتل وزیرمجموعه‌های آن :

ایجاد کاربری ۲۴ ساعته، چند گانگی فعالیت‌ها و پیچیدگی فضاهایی که ممکن است همزمان چندین نقش را داشته باشند در طراحی هتل‌ها تمهیداتی را می‌طلبد که یکی از مهم‌ترین آنها نورپردازی است. در تلاقی معماری و طراحی داخلی، نورپردازی جایگاه ویژه‌ای دارد که گستره‌ی وسیعی از نیازها را پوشش می‌دهد. این نور است که به میهمانان خوشامد می‌گوید و به آنها احساس آرامش می‌دهد، گاهی نمودار تصاویر است، گاهی مشخص کننده‌ی موقعیت‌ها، گاهی هم حریم‌ها را از هم تفکیک می‌کند و اختلاف کاربری‌ها را مشخص می‌کند. ضمن آنکه به میهمانان کمک می‌کند تا در فضایی ناشناخته سیر کنند و به کشف و شهود بپردازند. هر بخش از فضای یک مهمان خانه یا هتل، ویژگی منحصر به فردی دارد که با توجه به آن می‌بایست نورپردازی خاصی صورت گیرد تا معرف آن مشخصه باشد. در ادامه به تعریف این بخش‌ها و چگونگی طراحی آنها با نور می‌پردازیم.

معرفی فضاها

هال ورودی: تنظیم چشم‌انداز هتل

هال ورودی جایی است که میهمان‌ها در آن جا ثبت هویت می‌شوند و در عین حال هتل هم برای آنها ثبت هویت می‌شود! تصوری که شخص از بیرون ساختمان به دست آورده، در بدو گذر از درهای ورودی در این نقطه تقویت یا دگرگون می‌شود. این محل باید برای همه‌ی مهمانان بالقوه و بالفعل جذاب و پذیرا باشد. باید گرم، راحت، صمیمی و در برگیرنده باشد. چگونگی ادراک فضای داخلی وابستگی زیادی به مقطع زمانی دارد. نورپردازی مناسب در فضایی ثابت چنان تنظیم می‌شود که این فضا برای مسافری که صبح هنگام هتل را به مقصد فرودگاه ترک می‌کند و تازه واردی که نیمه‌شب وارد می‌شود، به یک اندازه خوشایند باشد. صبح هنگام باید همه چیز پرانرژی و تازه به نظر آید؛ اما هنگام شب، پس از یک روز فعال، محیطی راحت و مطلوب است که در عین حال خواب‌آور نباشد. برای این فضا مناسب است که در زمینه‌ای از نور محیطی، نورهای متمرکز نقطه‌ای طراحی شود که در عین ایجاد یک بافت بصری در جهت‌یابی به میهمانان کمک کند. با کمک نورپردازی دید را به سمت اشیاء مورد نظر و بخش‌های طراحی شده هدایت می‌کنیم. چشم، ناخودآگاه به سمتی توجه می‌کند که نورانی‌تر است و در آن ناحیه معطوف به لبه‌ها و کنج‌ها می‌شود پس بیشتر تاکید را می‌توان بر طراحی نورهای خطی و مشخص کننده لبه‌ها گذاشت. در زمینه‌ای از نورهای محیطی می‌توان قسمت پذیرش را با شدت نور متفاوت یا رنگ متفاوت چنان طراحی کرد که در فضای هال ورودی بیشترین نظر را جلب کند.

پذیرش

قسمت پذیرش دو نقش کاربردی و دکوراتیو توامان دارد. نورپردازی در سطح کاربردی باید چند منظور را تامین کند. نورهای رو به پایین که بالای میز کار قرار می‌گیرند به مشتری کمک می‌کنند که فرم‌ها را مطالعه کند و بداند در حال امضاء و قبول چه مواردی است! در پشت میز کار همچنین نورپردازی برای کارهای نوشتاری و خواندنی کارکنان لازم است. مسلماً در این حالات مواد و مصالح به کار گرفته شده نباید چنان باشند که نور را به چشم باز بتابانند یا در موارد استفاده از کامپیوتر بازتابی روی صفحه‌ی مانیتور ایجاد کنند. فضای این قسمت باید پذیرا و خوشایند باشد و در آن از نورهای گرم و صفحات نورانی در زمینه‌ی عمودی استفاده شود. نورهای سقفی به کمک نورهای میز و دیگر نورهای محیطی باید چنان تعدیل شوند که چهره‌های مراجعان و کارکنان ملایم و زیباتر جلوه کند و مخوف و هراس‌انگیز به نظر نرسد. در بیشتر هتل‌ها میز پذیرش اولین عنصر مورد توجه است که ممکن است با جهت رو به پایین یا بالا نورپردازی شود. در طراحی و عرضه‌ی مصالحی که در طرح به کار می‌رود، فیبرهای نوری با نورافشانی رو به بالا در کف یا توام با کاتود سرد، بر حالت نمادین مجموعه تاثیر بسزایی می‌گذارد. یک نقطه نظر طراحانه این است که برای قسمت پذیرش گوشه‌ای بیافرینیم چون صحنه‌ی نمایشی خاموش با پیشخوان نورانی و گل‌ها یا مجسمه‌هایی شاخص یا هر چیز ساده‌ی دیگری که جلب نظر کند و توجه مراجعان را به طور نامحسوس به خود جلب کند.

راهروها: نور راهنمای گذر

راهروها از آن دسته فضاهای ارتباطی هستند که اغلب توجه کمی به طراحی آنها می‌شود. هر قدر هم که در طراحی معماری این قسمت‌ها سهل‌انگاری شده باشد یک طراح داخلی با نورپردازی مناسب می‌تواند این بخش‌های مرده را احیاء کند. در هر هتلی حتی اگر هدف نهایی فقط اجاره‌دادن اتاق‌ها باشد بالاخره لازم است که مسیر رسیدن به این اتاق‌ها جذاب و جالب توجه باشند. از آنجا که معمولاً راهروها در نقاطی از ساختمان قرار دارند که از نور روز بی‌نصیب است، باید تمام مدت شبانه‌روز نورپردازی شوند؛ پس در اینجا هم جنبه‌های زیبایی‌شناسی و کاربردی مورد نظر است هم صرف انرژی. معمولاً وجود یک سیستم کنترل در راهروها ضروری است تا بدین ترتیب میزان نور مورد نیاز برحسب ساعات مختلف روز خود به خود تنظیم شود. بدیهی است که هیچ کس نور خیره‌کننده و تند را در ساعت ۳ صبح یا یک نور بی‌رمق و فضای تاریک هم زمان با آغاز روز را نمی‌پذیرد. خلق دیدهای متنوع نیز بهانه‌ی خوبی است برای عوض کردن منابع نورپردازی در طول روز نورپردازی موضعی یا زمینه‌ای تابلوها و شماره‌ها و به کارگیری نورهای کفی فراافکن در امتداد جداره‌های راهروها می‌تواند متناوباً صحنه‌های نمایشی متنوعی ایجاد کند. به طور کلی نورهای خطی، ممتد و قابل تعقیب از جمله تمهیداتی هستند که برای مسیرهای گذر مناسب به نظر می‌رسند. به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی در نورپردازی‌هایی که ممکن است در راهروها شبانه روز فعال باشد cfl یا لامپ‌های فلورسنت فشرده توصیه می‌شود. در بعضی از هتل‌ها فضای ارتباطی با کیفیتی رعب‌آور طراحی شده و به هدر می‌رود؛ به نحوی که ساکنین هتل مایلند بی‌تامل سریعاً از آن عبور کنند. روش نورپردازی صرفاً سقفی، بیشتر به ایجاد سایه‌ها می‌پردازد تا نورپردازی، و چون سناریویی برای طراحی نور ندارد، بی‌هیچ مزیتی تشخیص چهره‌ها و اماکن را دچار اختلال و ابهام می‌کند. در کنار این نوع نورپردازی، بهتر است که جداره‌های عمودی نیز نورانی شود تا حس تهدید شدن و ترس از فضای بسته را کاهش دهد. اگر راهرو طولانی باشد (که در بیشتر موارد چنین است) لازم است که این فاصله در نقاطی شکسته شود و این کار می‌تواند به کمک تعریف واحه‌هایی از نور حجمی صورت گیرد. در هرجایی که لازم باشد می‌توان نور خطی را که دنبال‌کننده‌ی مسیر است با نورپردازی یک شی تزیینی، درهای عبور، لوسترهای آویز یا دیواری قطع کرد و یک ایست بصری در ریتم ایجاد کرد.

رستوران ونوشگاه :

هرچند به جهت صرفه‌جویی انرژی و نگهداری لازم به نظر می‌رسد که درهمه‌ی قسمت‌های یک هتل لامپ‌ها و منابع نوری مشابه به کار گرفته شود تا هزینه‌هاکاهش یابد و راندمان عملی بالا رود، اما ضرری که یکنواختی و کسالت بار بودن فضاها در دفع مراجعان ایجاد می‌کند بسیار قابل توجه است. بررسی انواع هتل‌ها ثابت می‌کندکه فضای رستوران و قهوه‌خانه‌ها بهتر است کاملاً متفاوت و با نورپردازی ویژه طراحی شود و حتی ورودی مجزا و فضای روان‌شناختی متفاوتی برای آنها خلق شود. در بسیاری ازکشورهای جنوب آسیا که مکان‌های غذاخوری در کنار هتل تعریف می‌شوند و کمتر به رستورانی مجزا برمی‌خوریم، به صورت عرف رستوران با هویتی مستقل طراحی می‌شود و زیر مجموعه‌ای از امکانات اقامتگاه به حساب نمی‌آید. مهم‌ترین عامل در تجربه‌ی خوردن و آشامیدن، طبیعت اجتماعی آن است. موضوع اصلی نورپردازی این فضاها آن است که مردم چگونه به نظر رسند و چه احساسی داشته باشند. چهره‌ها باید آرام و گرم به نظر رسند،پس باید نورپردازی تعدیل شده‌ای از سمت بالا و طرفین که از پدید آمدن سایه‌های تیز و تیره جلوگیری می‌کند صورت گیرد. نور باید فضایی ملایم خلق کند و بدین منظور با درنظر گرفتن میزان نور روز در هر ساعت یک سیستم کنترل هوشمند نور که فضاهای صبحانه، ناهار و شام را به درستی نورپردازی کند، ضروری می‌نماید. نورپردازی باید فضای بصری را برانگیزاند. با توجه به نوع غذایی که در هر رستوران سرو می‌شود می‌توان نورپردازی را چنان تعریف کرد که مدت زمانی که مشتری می‌تواند در محل بماند، تعیین شود. مثلاً در رستوران‌های غذای سریع یا آماده ممکن است ضمن بهره‌گیری از مصالح سرد و فلزی- انعکاسی از نورهای تند و رنگی بهره گرفته شود که ماندن مشتری را در زمانطولانی میسر نسازد چون در این گونه مکان‌ها غذا باید سریع آماده و خورده شود و جای تامل و نشستن طولانی نیست. اما در رستوران‌های مجلل که قابلیت صرف غذا برای مدت طولانی در ضمن بحث و استراحت وجود دارد تمهیدات فراوانی می‌توان اندیشید که ماندگاری مشتری را در فضا بیشتر کند. علاوه بر نورپردازی گرم محیطی با کمک لایه‌های مختلفی از نور، ممکن است اشیای خاصی از جمله مجسمه‌ها و دسته‌های گل را مورد تاکیدقرار دارد، بخش‌های مختلفی از دیوار را نورانی کرد و قسمت‌های انتزاعی متفاوتی برآن آفرید، نور را به صورت پوشیده در پشت میزها و مبلمان طراحی کرد و نورهایی در سطح پایین، نورپردازی لبه‌ها و زمینه‌ی اشیاء شیشه‌ای، میله‌های کاتد سرد و فیبرهای نوری به کار گرفت تا فضا را تا حد امکان مجسمه‌وار، جذاب و سه بعدی تعریف کرد. فضاهای پذیرایی بهترین مکان‌ها برای ارایه تکنیک‌های نمایشی مانند نورافکن‌های متغیر چند رنگ و رقص نور است. حتی در طرح‌های داخلی رسمی نیز پروژکتورهای نور رنگی یا آبشاری می‌توانند به عنوان عناصر پویای تزیینی به کار روند و سردی یک محیط بزرگ را به طرز موثری کاهش دهند.

اتاق‌ها :

در حالی که نحوه‌ی پرداختن به فرمول طراحی هتل‌های بین‌المللی هر روز در حال تغییر و بررسی است، فضایی که چندان تغییر نکرده است و همچنان به صورت سنتی طراحی می‌شود، اتاق‌های آن است. شاید دلیل مهم این امر، محافظه کار بودن صاحبان این هتل‌ها باشد که می‌ترسند مشتریانی که برای استراحت و آرامش به این اقامتگاه‌ها مراجعه می‌کنند با فضایی غیره منتظره و غیر متعارف مواجه شوند. طرح رنگ‌های یکنواخت و تلاش برای ایجاد حس تعلیق با به کار بردن میزهای سنتی و لامپ‌های استاندارد از جمله عواملی است که کماکان در اتاق‌های اقامتگاه‌های مختلف به چشم می‌خورد. ضمن آنکه بودجه، مانع دیگری برای تغییر طرح اتاق‌هاست. فرضاً افزودن یک لامپ سقفی در بخش ورودی اتاق به معنای ۳۰۰ چراغ اضافی در کل مجموعه است. به هر صورت چون اتاق پر اهمیت‌ترین فضا در طول اقامت اشخاص است باید در طراحی و نورپردازی مورد بازنگری کامل قرار گیرد. نورپردازی اتاق‌ها در واقع سخت‌ترین بخش طراحی نور است، چون معمولاً نور سه یا چهار وظیفه‌ی همزمان بر عهده دارد و هر منبع نوری حیطه‌ی درخششی دارد که نباید با دیگر محدوده‌ها تداخل کند. به تدریج نظر هتل‌داران به این امر مهم جلب شده است که کمبودهای نورپردازی اتاق‌ها و در نظر نگرفتن چگونگی آن در روند طراحی می‌تواند مشکل‌ساز باشد. اخیراً نورهای شبانه‌ای طراحی شده‌اند که با تامین حداقل نور مورد نیاز، رفت و آمد شبانه بدون ایجاد مزاحمت را برای هم اتاقی‌ها آسان کرده است. نورهای مطالعه طوری طراحی شده‌اند که با داشتن محدوده‌ی کاملاً قابل کنترل برای خواندن کتاب یا کار با کامپیوتر دستی بدون سلب آسایش دیگران مورد استفاده قرار می گیرند. فیبرهای نوری که منبع نوری قابل لمس و کنترل راحتی فراهم می‌آورند و در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کنند با نور کاملاً متمرکزی که به وجود می‌آورند جایگزین لامپ‌های کم ولتاژ هالوژن شده‌اند که دارای نقطه‌ی انتشار بسیار داغی هستند و هرچند که گران‌ترند ولی در طول زمان مقرون به صرفه هستند.

یکی از نکات کلیدی که حتی در یک اتاق سنتی هم به نظر می‌رسد این است که کلیدها در کجا قرار گیرند. اغلب زمانی طول می‌کشد تا بدانید کلیدها کجا قرار دارند و هرکدام چه بخشی از اتاق را روشن می‌کنند و اکثراً هم قرارگیری این کلیدها منطق مشخصی را دنبال نمی‌کند. خیلی جاها ناچار می‌شوید در حالی که چراغ رومیزی بسیار داغ است دست خود را داخل کلاهک آن کنید و در اطراف به دنبال کلید آن بگردید! اینها همه روش‌های اشتباهی است که باید بازنگری شوند. هدف در اینجا آسایش و تامین نیازهای مردم است که هرچند همه‌ی هتل‌های زنجیره‌ای وعده‌ی آن را می‌دهند، اما هنوز به طور کامل برآورده نشده است.

حمام: آب‌تنی در نور

تا مدت‌ها طراحان به نورپردازی این بخش اصلاً فکر نمی‌کردند؛ اما اکنون می‌دانیم که می‌توان این بخش را چنان طراحی کرد که جالب‌ترین نقطه برای مسافران باشد. منابع نوری کم ولتاژ بهترین انتخاب برای این فضا هستند؛ چون باعث می‌شوند فضای یک حمام جذاب‌تر به نظر رسد، برق خاصی به آن می‌دهد که یک طراحی قدیمی هرگز به آن نمی‌داد. بدون تردید در این فضا آیینه نقطه‌ی اصلی تمرکز است. برای تولید یک نتیجه‌ی مطلوب بدون ایجاد سایه‌های تند در پس اشیاء، بهترین راه این است که آئینه از پهلو نوردهی شود تا نور ملایمی چهره را روشن کند. نور باید حتماً گرم باشد. توام با این نور نورهای فروافکنی نیز با دقت تعبیه می‌شود که نباید درست بالای سر باشند تا سایه‌های نامطلوب بر چهره بیافرینند یا طوری قرار گیرند که انعکاس آنها از آیینه به صورت برگردد. خوب است بالای دوش هم چراغ سقفی داشته باشیم که بدون آن دوش یک سوراخ سیاه به نظر می‌رسد. کلیدهای روشنایی در حمام نیز باید قابل کنترل شدت باشند.

سالن‌های جشن و اتاق‌های چند منظوره : نورهای رویایی

سخنرانی‌ها و کنفرانس‌های اداری، وقایع اجتماعی، جشن‌های محلی و نمایش‌های لباس، همگی وقایعی هستند که در نظر گرفتن تمهیدات لازم برای آنها در هتل ارزش افزوده و درآمد سرشاری را برای صاحبان آن هتل فراهم می‌کند. رشد چشمگیر این گونه روابط اقتصادی در کنار پیشرفت تکنولوژی باعث شده که فضاهای انعطاف‌پذیر و جذاب به خصوص در بخش طراحی نور خلق شود. پیش از این، برای سالیان سال آویختن چند لوستر و چراغ‌های دیواری قابل تنظیم برای سالن‌ها کافی به نظر می‌رسید. بعد از آن پروژکتورها برای نورپردازی صحنه به میان آمدند و…

پیچیده‌ترین قسمت سالن‌های چند منظوره بخش جشن‌ها است که علاوه بر قابلیت انعطاف‌پذیری از المان‌های تزیینی خاصی نیز بهره می‌برد و طیف وسیعی از انواع نورپردازی را می‌طلبد. انواع فروافکن‌ها، نورهای حجمی، دیواری، نورهای کاربردی، چلچراغ‌ها و فراافکن‌ها، نورهای صحنه نمایش، فیبرهای نوری و… در این دسته‌بندی می‌گنجند. طبعاً سقف شلوغ‌ترین قسمت است؛ چرا که علاوه بر نورهای مستقیم، تاسیسات هم در آن قرار می‌گیرد. نور کاتد سرد برای نورهای حجمی که اکثراً به صورت دو یا سه رنگ قابل تعویض در کنار هم به کار می‌روند، مناسب است. انتخاب چلچراغ‌ها باید کاملاً به دقت و متناسب با ابعاد و نور لازم فضا صورت گیرد. این گونه چلچراغ‌ها امروزه اکثراً با نورهای متحرک، لیزری و دیجیتال تعویض شده‌اند. میزها و رومیزی‌ها می‌توانند با نقاط نور ولتاژ پایین شاخص شوند. این نورهای چندگانه نیز طوری طراحی می‌شوند که برای مراسم مختلف قابل تغییر رنگ و شدت باشند. سقف‌های کاذب منحنی، برش‌ها و قالب‌های توررفته و برجسته در سقف و استفاده از آینه‌ها کمک می‌کنند که نورهای متمرکز و خطی به طور مخفی به کار برده شوند. به کمک نورپردازی می‌توان یک فضای بزرگ را به جزیره‌های نورانی مجزا تقسیم کرد؛ به طوری که یک فضای نورانی بخش تجمع را تشکیل می‌دهد و جداکننده‌ها به جای پارتیشن و دیوار، فضاهای منفی و تاریک است. در هر قسمت باید لامپ‌های راهنما وجود داشته باشد تا بتوان تازه واردان را با روشن و خاموش کردن آنها به آن ناحیه راهنمایی کرد. این فضا باید مکانی خیال‌انگیز باشد که مراجعان را جلب کند و چنان خاطره‌سازی کند که شوق دیگران را برای استفاده از آن افزون کند.

انواع اشیاء موجود در این فضا می‌تواند با نورپردازی از محیط حذف یا بر آن افزود شوند، هنگامی که یک فضای آرام ویژه‌ی غذاخوری لازم است، فضا با یک نور ملایم محیطی گرم و اشیاء کاملاً نورپردازی شده به فضایی جامع و پر جزییات تبدیل می‌شود و همان فضا با نورهای متغیر نقطه‌ای و پر تحرک و رنگی، محیطی پر جنب و جوش فراهم می‌کند که در‌ آن اشیاء و مجسمه‌های تزیینی در تاریکی گم می‌شوند. در قسمت صحنه و سکوی نمایش علاوه بر نورپردازی جداره‌ها و محیط. توجه به نورپردازی کف یا قراردادن حسگرهایی که با راه رفتن بر روی کف باعث روشن و خاموش شدن لامپ‌ها می‌شوند، لازم است. همچنین خوب است در این بخش تمهیدی برای نورهای آویخته از سقف یا نهفته در آن که می‌توانند به طور خودکار بلند و کوتاه شوند، اندیشید. نورهای لیزری نیز از دیگر ابزاری هستند که جدیداً در نورپردازی فضاهای نمایشی مطرح شده‌اند.

اتاق‌های ملاقات : ایستگاه‌هایی تجاری

در تمام هتل‌های کوچک و بزرگ چنین مکان‌هایی می‌توانند نقش کلیدی در کسب درآمد برای هتل داشته باشند. این اتاق‌ها نیز اکثراً به منظور تمرکز و استفاده از پروژکتور در جاهای تاریک هتل واقع می‌شوند و نورپردازی نقش مهمی در بالا بردن راندمان جلسات ایفا می‌کند. آنچه در این مکان‌ها در درجه‌ی اول اهمیت قرار دارد، آسایش و موارد کاربردی فضا برای کسانی است که چه بسا تا ۸ یا ۱۰ ساعت در یک جا بنشینند. در اینجا نور محیطی فراگیر و گرم با نورهای متمرکز و قابل کنترل دستی برای هر شخص و نورهای قابل تنظیم برای دیدن صفحه‌های نورانی مانند فیلم یا پروژکتور یا صفحات غیر نورانی مانند نوشتار و عکس‌های چاپ شده لازم است.

ممکن است ما این نیازها را با طراحی دو یا چند سطح مختلف نور برآورده سازیم تا شرکت‌کنندگان در جلسه که ممکن است برای زمان طولانی روی مدارک مختلف تمرکز کنند به کمک تنوع نوری خسته نشوند. منابع نوری لزوماً در سقف قرار نمی‌گیرند و می‌توانند به صورت صفحات عمودی نور یا نورهای دیواری طراحی شوند و همراه با نورهای تنگستن در نظر گرفته شوند که فقط هنگام صرف غذا در محل روشن می‌شوند.

امکانات رفاهی و ورزشی :

آنچه در دهه‌ی ۸۰ به صورت محدود به عنوان امکانات جانبی هتل‌ها مطرح شد، امروزه بخش اعظم خدمات آن را شامل می‌شود. امکاناتی شامل طیف وسیعی از فعالیت‌ها و خدمات بدن‌سازی و سلامت بخشی در قالب استخر شنا، سونا، سالن بدن‌سازی، اتاق بخار، حوضچه‌های آب سرد، ماساژ و سالن‌های زیبایی که حوضه‌ی وسیعی از طراحی نور را در برمی‌گیرند. اکثر این محیط‌ها به نوعی نورپردازی نیاز دارند که حضور سقف را کمرنگ کرده، وسعت بیشتری القاء کند. برای این کار ممکن است همراه نور ملایم محیطی که به طیف خورشید نزدیک است، نورهای خطی به صورت باند سرتاسری در محل اتصال دیوار به سقف به کار برده شود و نورهایی برای روشن کردن تمام سطح دیوارها طراحی شوند و نورهای متمرکزی با ولتاژ کم برای تمرکز بر نقاط ویژه‌ای از فضا یا تابلوها در نظر گرفته شود. در ضمن طراحی باید توجه کرد که نور چنان باشد که روی مانیتورهای دستگاه‌ها بازتاب نداشته باشد. ابزارها و دستگاه‌های فلزی از جمله نکات مثبت این فضاها هستند که با بازتاب نور بر آنها درخشش و برق خاصی ایجاد می‌شود.

در سالن بدن‌سازی به نور محیطی قوی نیاز نیست. نور محو زمینه برای شاخص کردن هر یک از دستگاه‌ها لازم است و بقیه نورها می‌توانند نمایشی باشند. پس ما می‌توانیم بر قطعاتی از دستگاه‌ها تاکید کنیم و نورهای زمینه‌ای رنگی یا پروژکتوری ایجاد کنیم. در استخرها که دید در آنها چندان حیاتی نیست، نورپردازی بیشتر حسی و کمتر منطقی است. در این جا خود استخر را می‌توان به عنوان سطح اصلی بازتاب نور در نظر گرفت. نورپردازی سقف باید چنان باشد که انعکاس زیادی روی آب نداشته باشد ولی استفاده از سقف‌های کاذب منحنی و نقش آفرینی روی سقف که در هنگام استفاده از استخر روی سقف و در هنگام عدم استفاده از آب در داخل استخر قابل رویت است می‌تواند کارساز باشد. در این جا نوع حباب‌های نوری که در زیر آب و در محیط مرطوب به کار می‌رود، مهم است. در اتاق‌های سلامت بخشی دو نکته‌ی اساسی در نورپردازی نوع منابع نوری و نحوه‌ی استقرار آنها وجود دارد. هالوژن تنگستن انتخاب مناسبی برای نمایش خوب پوست بدن است و این برای افرادی که تلاش می‌کنند شاداب‌تر و جوان‌تر به نظر برسند، مهم است. علاوه بر این، در این اتاق‌ها اکثر افراد چشم به سقف می‌دوزند پس نقش‌آفرینی در سقف و اجتناب از نور زننده در آن، لازم است ضمن آنکه بهتر است نور اصلی مکان با استفاده از صفحات نورانی در دیوارها تامین شود. در اینجا همچنین یک سیستم کنترل نور لازم است تا بتوان با استفاده از آن فضایی شاد در صبح، و فضای ملایم و آرام در عصر پدید آورد. اگر فضایی برای بیش از یک منظور طراحی شده باشد، باید نور با توجه به نوع فعالیت تند یا ملایمی که در آن صورت می‌گیرد قابل تغییر باشد.

در کل ممکن است نورها را به دسته‌های نور محیطی برای اتاق‌های مانیتوردار، نورهای موضعی برای اتاق دستگاه‌ها، نورهای رنگی برای قهوه‌نوشان، نورهای نقش و نگار آفرین ملایم برای استخر، نورهای متغیر برای فضاهای چند منظوره و نورهای محیطی و نقطه‌ای چندگانه برای فضاهای سلامت بخشی و تمرکز تقسیم کرد.

نمای بیرونی: تبلیغ شهری

ممکن است برخی فکر کنند که نورپردازی نمای ساختمان و روشن نگه داشتن آن در تمام طول شب به صرفه نیست، اما واقعیت این است که تاثیر نمایش چهره‌ی هتل در شب به خصوص با یک نورپردازی متغیر بسیار جذاب‌تر و سودآورتر از نمای ساختمان هتل در روز است. عدم نورپردازی یا یک طراحی نور بد، می‌تواند تمام تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری در داخل هتل را زیر سوال ببرد. نورپردازی فکر شده‌ی بیرون هتل حضور آن را به صورت موثری اعلام می‌کند و تصویر آن را به شکل دعوت‌کننده و خوشایندی در اذهان تقویت می‌کند و ساختمان را به یک نشانه‌ی شهری تبدیل می‌کند. نورپردازی البته کاربردی هم هست. در هنگام شب ناحیه‌ی ورود و راه نزدیک شدن به هتل را باید کاملاً مشخص کرد. ناظر باید بتواند از فاصله‌ی دور حدود هتل و راه رسیدن به آن را در شهر بیابد و در فاصله‌ی نزدیک و مقیاس خرد و ورودی هتل باید خوشامدگو و راهنما باشد. امکانات نوینی که برای منظرسازی و نورپردازی به بازار آمده است، دست طراحان را برای نورپردازی باز کرده است. علاوه بر نمای عمودی هتل، طراحی فضای سبز اطراف در روز و شب لازم است. انواع نورپردازی در مقیاس وسیع با پروژکتورها و لیزرها و نورپردازی در مقیاس وسیع در لابه‌لای چمن و سنگ‌ریزه‌ها مد نظر است. علاوه بر نمایش نورهای مختلف و جاذبه‌های درخشنده ایجاد احساس عمیق نیز از تمهیدات مفیدی است که در نورپردازی نمای ساختمان می‌توان به کار برد. با نورانی کردن حدود و تاریک گذاشتن سطوح یکنواختی از جداره می‌توان خلاء را در شب تداعی کرد و کلاً طرح هتل را دگرگون ساخت و تصوری را که مردم از روز به یاد دارند به بازی گرفت و احساسی شاعرانه و معلق به بیننده القا کرد.

پارکینگ :

طراحی پارکنیگ خودروها و راه‌های دسترسی از آن به داخل هتل باید مورد توجه قرار گیرد. نمی‌توان یک ورودی شاهانه برای جلوی هتل طراحی کرد و راه ارتباطی پارکینگ به هتل را راهرویی تاریک، باریک و مخوف گذاشت. داخل پارکینگ را می‌توان با نور محیطی محو روشن کرد و با نورهای خطی رنگی تقسیمات را مشخص کرد. علایم باید نورانی، رنگی و متغیر باشند. یک تقرب موثر لزوماً گران یا محتاج به تکنولوژی پیشرفته‌ای نیست. جعبه‌های نوری رنگی و تاکید فلورسنت‌های خطی و فشرده‌ی گرم‌تر برای تعریف محدوده‌ی عابر پیاده می‌تواند راه‌حلی ارزان و موثر باشد. قسمت انتظار آسانسورها می‌تواند با جداره‌هایی منقوش یا ساده از آجر شیشه‌ای جدا شود و با نورهای زمینه رنگی مشخص شود. در کل از توانایی نورهای رنگی و متغیر می‌توان برای تبدیل پارکینگ از یک فضای صرف کاربردی به فضایی جذاب و دارای جلوه‌ی بصری استفاده کرد.

تمهیدات و پیشنهادات ارایه شده در این مجموعه برای طراحی فضاهای مختلف یک هتل با نور در کنار نگهداری و استفاده از منابع بهینه نوری علاوه بر آنکه می‌تواند در طراحی ابتدا به ساکن یک مجموعه اقامتی مورد توجه قرار گیرد می تواند راه‌حل مناسبی نیز برای بازسازی، بازآفرینی و تحول فضاهای بسیاری از هتل‌های ساخته شده و قدیمی باشد بی‌آنکه هزینه زیادی نسبت به ساخت و سازهای مجدد در برداشته باشد. و البته تشخیص طراحی و چگونگی بازآفرینی این فضاها به صورتی بهتر و سودمند بر عهده معماران خلاق و آگاه است.

اهداف اصلی در طراحی طبقات مهمان :

جهت/محل استقرار

ـ نورگیری

ـ جهت باد

ـ دیدهای احتمالی اتاق مهمان

ـ محل استقرار ساختمان، به نحوی که از خیابان دیده شود.

ـ ارزیابی تاثیزات بصری و هزینه ای آلترنیتیوهای شکلی مختلف

طراحی طبقات

ـ طرح به گونه ای سازماندهی شود که اتاقهای مهمان حداقل ۷۰ درصد از زیربنای ناخالص طبقات را به خود اختصاص دهد.

ـ آسانسورها و پلکانها به جای دیوار خارجی در فضای داخلی قرار گیرند.

ـ نقشه راهرو با هدف تسهیل حرکت مهمانان تهیه شود.

ـ سرسرای آسانسور در بخش میانی سازه قرار گیرد.

ـ ماشینهای عرضه یخ و نوشیدنی های خنک نزدیک آسانسورهای عمومی قرار گیرند.

ـ آسانسور خدماتی، انبار ملافه ها و شوتهای زباله در قسمت مرکزی قرار گیرند.

ـ پهنای راهرو حداقل ۵ فوت باشد،۵ فوت و ۶ اینچ مناسب تر است.

ـ فاصله اتاق مهمان تا پله های فرار حداکثر ۱۵۰ فوت(اگر به طور کامل از سیستم آب پاش استفاده می شود) یا براساس مقررات محلی باشد.

ـ اتاق مهمان برای صرفه جویی در لوله کشی به صورت پشت در پشت باشد.

ـ اتاقهای مهمانان معلول در طبقات پایینی و نزدیک آسانسورها قرار گیرد.

طراحی اتاقهای مهمان که اغلب سه چهارم از کل هتل یا بیشتر است، عامل مهمی در کارایی همه پروژه ها است.

اهداف طراحی که به معمار کمک می کند موفقیت نسبی هر ایده طراحی معین را ارزیابی کند، شامل مفاد فهرستهای کنترل هم می شود.

خدمات ضروری هتل‌ها:

داشتن سیستم سرمایشی و گرمایشی مناسب.

داشتن تهویه مناسب.

داشتن ملحفه، روبالشی تمیز همراه با اتو و آهار و تخت مناسب و راحت.

نورپردازی مناسب همراه با نور طبیعی در اتاقها.

داشتن سجاده، مهر و نشان قبله.

کلیه هتل‌ها می‌بایست دارای فضای پارکینگ مناسب به نسبت ظرفیت اتاقها باشند.

داشتن سرویس‌های بهداشتی مردانه و زنانه در بین بخش برای عموم.

خدمات مربوط به معلولان می بایست در همة اتاقها پیش بینی شده باشد.

درصد زیربنای فضا های مختلف یک هتل

 تسهیلات مربوط به اقامت مانند اتاق ها،توالت ها،دوش ها و حمام ها،راهروها و سرویس های طبقات باید ۵۰-۶۰ درصد زیربنای هر طبقه باشد.

 اتاق های عمومی،فضای پذیرش،سالن ها و سرسراها ۷-۴ درصد

 فضاهای پذیرایی،رستوران ها،بوفه ها و فضای مهمانان و بازدیدکنندگان ۸- ۴ درصد

 فضای ضیافت شامل اتاق سخنرانی و جلسات ۱۲- ۴ درصد

 فضاهای خدماتی مانند آشپزخانه ها،اتاق های کارکنان و انبارها ۱۴- ۹ درصد

 فضاهای اداری،مدیریت و دبیرخانه ۲- ۱ درصد

 فضاهای مراقبت و تعمیر ۷- ۴ درصد

 فضاهای اوقات فراغت،ورزش،فروشگاه ها و آرایشگاه ۱۰- ۲ درصد

برخی فضاهای خاص مانند فضای سمینارها،فضای بهداشتی-درمانی و تسهیلات روباز نیز لازم است که مساحت آنها ممکن است متفاوت باشد

سطح بندی

روشهای سطح بندی ملی،اجباری یا داوطلبانه متفاوت است و با استفاده از حروف،اعداد،ستاره ها و غیره مشخص می شود.بیش از ۱۰۰روش سطح بندی وجود دارد که اغلب آنها بر اساس الگوهای سازمان گردشگری جهان(wto)است.ولی برای تطبیق با شرایط محلی،گاهی تقییر یافته اند.

ساختارها و فضاهای لازم در هتل ها

هتل ها به صورت های مختلفی برای اقامت مورد استفاده قرار می گیرند: مانند اتاق خواب ها، سوئیت(پسند)،واحدهای مستقل و آپارتمان هایی که از خدمات هتل استفاده می کنند.

معمولا اندازه و تعداد تخت ها،بر اساس ابعاد و چیدمان اتاق ها تعیین می شود.به طور مثال:

 تخت دوقلو ۱۰۰/۲۰۰سانتیمتر

 تخت دو نفره ۱۵۰/۲۰۰سانتیمتر

 تخت دو نفره ی بزرگ ۱۶۵/۲۰۰سانتیمتر

 تخت دو نفره ی بسیار بزرگ ۲۰۰/۲۰۰سانتیمتر

اتاق ها ممکن است شامل فضای نشیمن با صندلی،تلویزیون،میزکار،یخچال(برای نوشیدنی ها) و محل قرار دادن کیف نیز باشند.

به ازای هر اتاق،۶متر مربع فضای راهرو و حداقل به عرض۱٫۵-۱٫۸۰متر لازم است. مسیر حرکت مهمانان،کارکنان و اسباب و اثاثیه،تا حد امکان باید جدا باشد.

در داخل و اطراف هتل ها معمولا رفت و آمد بسیار زیاد است: مشتریان از فضاهای پارکینگ به ورودی و پذیرش و از آنجا به سمت آسانسورها،راه پله ها،و راهروهای منتهی به اتاق ها و سالن ها می روند.در بیشتر هتل ها،مشتریان نمی توانند مستقیما از اتاق خود به پارکینگ بروند و حتما باید از محل پذیرش عبور کنند.طبق مقررات باید پله های فرار مناسبی برای مواقع آتش سوزی فراهم شود.کارکنان نیز،از محل سکونت و از طریق ورودی مخصوص خود،به اتاق های تعویض لباس،آشپزخانه ها،فضاهای خدماتی،کارگاه هاو غیره رفت و آمد می کنند.تمام مواد اولیه یا وسایلی که وارد هتل می شود،باید به بخش مربوطه یا انبار مناسب انتقال داده شود.این کار، گاهی به وسیله ی بالابر صورت می گیرد. زباله ها باید در فضایی مسقف(برای محدود کردن سر و صدا در شب)با ارتفاع سقف ۴٫۳۵متر دفع شود.

هتل ها معمولا دارای یک رستوران یا فضای صبحانه خوری و یک یا چند بوفه هستند.

هتل های دارای تسهیلات سخنرانی و مراسم دیگر،گاهی شامل :

یک تالار چند منظوره- اتاق جلسات- فضای نمایشگاهی و تسهیلات بوفه می باشند.

گاهی انبار های کمکی(برای نگهداری مبلمان اضافی)یا فضای پارکینگ اضافی نیز مورد نیاز است.

برخی تسهیلات تخصصی تری که ممکن است لازم باشد،عبارتند از:

اتاق وسایل سمعی-بصری، تجهیزات نمایش فیلم، امکانات ترجمه ی هم زمان، دستگاه کپی، دورنگار و تلفن.

هتل ها باید تسهیلاتی برای معلولین و ناتوانان جسمی، در حداقل۱-۲ درصد اتاق ها و ترجیحا در طبقه ی هم کف فراهم سازند و معیار های زیر باید در مورد آنها رعایت شود:

 شیبه ها ۲۰:۱

 راهروها به عرض ۹۱۵ میلی متر

 درها به صورت تمام باز به عرض ۸۱۵ میلی متر

 سرسراها عریض تر از در به سمت داخل ۴۶۰ میلی متر

 در کمد ها به صورت کشویی باریک

 قفسه ها به ارتفاع ۱٫۳۷متر



حمام ها

 فضای باز اصلی ۱٫۵۲ متر

 عرض ۲٫۷۵ متر

 میز توالت به ارتفاع ۸۶۰ میلی متر

 فضای لازم برای زانوها ۶۸۵میلی متر

 آینه ها از پایین به ارتفاع ۱ متر

 ارتفاع صندلی توالت معمولا ۴۳۰میلی متر

 میله های دست آویز باید به دیوارهای حمام و توالت زده شود.

اتاق های استانده به عرض ۳٫۶۵ متر را می توان با معیار های زیر مطابقت داد:

 کلیدها در ارتفاع ۱٫۲ متری

 فاصله ی تخت و مبلمان ۹۱۰ میلی متر

 تخت ها به ارتفاع ۴۵۰-۵۰۰ میلی متر

سطح چشم از صندلی چرخ دار ۱٫۰۷-۱٫۳۷ متر است: میز های آرایش نیز باید به همین اندازه باشد و فضایی به اندازه ی ۶۸۵میلی متر برای زانوها داشته باشد.پنجره ها نیز،تا حد امکان باید در ارتفاع پایین تری قرار گیرد.